Τόμος 16-17 "Ταυτότητες Ιστορικής Γεωγραφίας" ⍗
Εκδοτικό σημείωμα
Το τεύχος Νο16-17 αποτελεί τη "νέα" ψηφιακή εκδοχή των «Ιστορικογεωγραφικών» (αρ. 16-17), με τίτλο
Ταυτότητες Ιστορικής Γεωγραφίας, δανεισμένο από την ημερίδα που διοργανώθηκε από την Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν/μιου Ιωαννίνων και το Εργαστήριο Οπτικοποίησης Χωρο-Χρονικών δεδομένων του Τμ.Γεωγραφίας του Παν/μίου Αιγαίου, τον Σεπτέμβριο του 2015. Ο τόμος περιλαμβάνει μία σειρά εργασιών που αφορούν την κατάσταση της Ιστορικής Γεωγραφίας, το πεδίο ενδιαφέροντός της, το εύρος και την παρουσίας της στην Ελλάδα και διεθνών. Ο Γ. Σιδηρόπουλος μέσα από το
απλοϊκό ερώτημα τι είναι η Ιστορική Γεωγραφία, πραγματεύεται την ταυτότητα, τα
όρια, τις μεθόδους και τα εργαλεία του συγκριμένου επιστημονικού πεδίου. Ο Μ.
Κορδώσης συστηματοποιεί τις πληροφορίες για τα τελευταία ελληνιστικά ίχνη στην
Κεντρική Ασία κατά τη μεσαιωνική εποχή, και συγκεκριμένα στην περιοχή βόρεια
και νότια του Ινδικού Καυκάσου, βασισμένος σε ελληνικές και κυρίως κινεζικές
πηγές που μαρτυρούν την παρουσία ελληνόφωνων πληθυσμών, επτά έως εννέα αιώνες
μετά την επίσημη εξάλειψη και των τελευταίων ιχνών της ελληνικής εξουσίας στην
περιοχή. Ο Φ. Κοτζαγεώργης διερευνά τις πηγές της οθωμαικής περιόδου,
επιχειρώντας να απαντήσει σε δυσερμήνευτα ερωτήματα αναφορικά με θέματα
τοπογραφίας και ιστορίας του χώρου. Για την συμπεριφορά των τουρκικών λαών που
περιέβαλλαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, κατά το ήμισυ τουρκικοί, ιδιαίτερα
ισχυροί πριν από την άφιξη των Μουσουλμάνων Ογούζων κάνει λόγο ο Σ. Κορδώσης.
Βούλγαροι που εγκαθίστανται εντός των ορίων της αυτοκρατορίας, Πατζινάκες και
Κουμάνοι, οι οποίοι αποτέλεσαν βασικό παράγοντα εξελίξεων και συνέβαλαν
καθοριστικά και αυτοί στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της αυτοκρατορίας. Ο Η. Σκουλίδας
πργαματεύεται μέσω των χαρτογραφικής αναπαράστασης τα της ελληνικής
επικράτειας, στα πλαίσια της δημιουργίας των εθνικών κρατών. Για τη χρήση απο
Γεώργιο Γεμιστό της «Υφηγήσεως» του Πτολεμαίου ως τοπογραφικού και περιγραφικού
κειμένου της Πελοποννήσου, όπως επίσης και την έρευνα της πορείας του
χειρογράφου από την Κωνσταντινούπολη στο Μυστρά, την άφιξή του στην Ιταλία το
1439 και τη διαδρομή του ελληνικού και λατινικού κειμένου από το 1450 και
ύστερα μας προσφέρει η Σ. Χρυσοχόου. Με την ανασύσταση του πολιτισμικού τοπίου,
μέσω της κινητικότητας, της φυσιογραφίας και τα οικιστικά πρότυπα στην ευρύτερη
περιοχή Ηπείρου και νότιας Αλβανίας κατά την αρχαιότητα, με την συνδρομή των
Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, ασχολούνται οι Λ. Λιάκος, και Στ. Βασιλειάδης,
ερμηνεύοντας έτσι ανθρώπινες συμπεριφορές, μέσω ποσοτικών μοντέλων ως προς τη
διαμόρφωση δικτύων μετακίνησης αλλά και επικρατειών ελέγχου και οικονομικής
εκμετάλλευσης. Η Κ. Ράγκου παρακολουθεί την μετεξέλιξη του αστικού τοπίου κατά
τη Λατινοκρατία, εστιάζοντας σε πόλεις του ελλαδικού χώρου. Ερευνά τις δομές
και τις λειτουργίες αυτών και του περίγυρού τους, και το πώς αυτές
μεταβάλλονται στη διάρκεια της Μέσης Βυζαντινής Περιόδου, μετά την άφιξη των
Λατίνων. Ο Δ. Καλπάκης ερευνά τον παραγωγικό χώρο της Εκκλησίας, από το ύστερο
Βυζάντιο ως την πρώιμη οθωμανική περίοδο, μέσα από μια επισκόπηση της πορείας
των αγιορειτικών μετοχίων, και γενικότερα των εκτός αθωνικής επικράτειας
μοναστηριακών κτήσεων που, ως επί πλείστον, λειτουργούσαν ως παραγωγικές μονάδες
του αγροτικού χώρου. Οι G. Pascual και H. González, μέσω της μελέτης της
διασποράς συγκεκριμένων τύπων αμφορέων (ελληνικών, καρχηδονιακών και ρωμαϊκών),
παρακολουθούν την παράλληλη επέκταση των τριών - 22 - αυτών πολιτισμών, μεταξύ
της ύστερης Ελληνιστικής και της ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου. Τέλος, ο Γ.
Τσιγάρας ανιχνεύει τους δρόμους της τέχνης και της καλλιτεχνικής παραγωγής ως
παραγόντων ενοποίησης του βαλκανικού και κεντροευρωπαϊκού χώρου κατά την
Μεταβυζαντινή περίοδο, καθώς και τη συμβολή των περιφερόμενων στη βαλκανική
χερσόνησο καλλιτεχνικών συνεργείων για τη διαμόρφωση κοινής εικαστικής
αντίληψης μεταξύ μεταβυζαντινής τέχνης και μπαρόκ, μέσω της χρήσης των
εμπορικών δικτύων της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το τεύχος Νο16-17 αποτελεί τη "νέα" ψηφιακή εκδοχή των «Ιστορικογεωγραφικών» (αρ. 16-17), με τίτλο
Γ.Σ.
εκδοτικό σημείωμα
Γ.Σ.
Άρθρο 1
Church and Productive Space from late Byzantium to the Ottoman
reality: the case study of
athonic estates
Dimitrios Kalpakis
5-16
Άρθρο 2
Phokion Kotzageorgis
17-29
Άρθρο 3
Μιχάλης Κορδώσης
30-35
Άρθρο 4
Ζωτικός
χώρος και διαδρομές μετακίνησης στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου και
νότιας Αλβανίας κατά την αρχαιότητα
Λεωνίδας Λιάκος - Στέφανος.
Βασιλειάδης 36-51
Άρθρο 5
Punics,
Greeks and Romans: Late Hellenistic / Late Roman Republican Amphorae, as a
Testimony of their Expansion
Guillermo Pascual Berlanga -
Horacio González Cesteros 52-68
Άρθρο 6
Katerina Ragkou
69-81
Άρθρο 7
Γεώργιος Σιδηρόπουλος
82-97
Άρθρο 8
Routes
of art and the artisticunification of the Central European and Balkan
territories in
the Post-Byzantine period
Georgios Chr. Tsigaras
98-117
Άρθρο 9
Η
Γεωγραφική Υφήγησις του Κλαυδίου Πτολεμαίου και η χρήσις της ως
τοπογραφικού περιγραφικού
κειμένου της Πελοποννήσου από τον Γεώργιο Γεμιστό
Στέλλα Α. Χρυσοχόου
118-128
Άρθρο 10
Στέφανος Κορδώσης
129-144
Άρθρο 11
Ηλίας Σκουλίδας 145-149
Βιβλιοκρισίες - Βιβλιοπαρουσιάσεις
Γεωργία Ξανθάκη – Καραμάνου (επιμ), Το Βυζάντιο κατά τους
Παλαιολόγειους Χρόνους: Σχέσεις Ανατολής και Δύσεως και αφετηρία του
Νέου Ελληνισμού (Πρακτικά Συνεδρίων, Μυστράς 6-8 Νοεμβρίου 2015 και
27-29 Μαΐου 2016). [Ινστιτούτο Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού. Σειρα Εκδόσεων 2] Αθήνα 2017.
Μιχάλης Κορδώσης
